“Ở ngôi làng nọ có tục hàng năm đều chọn một người con gái ném xuống sông làm vợ cho Hà Bá, giúp dân mưa thuận gió hòa. Sự mê tín này thường làm lợi cho bô lão, cho ông đồng bà cốt có cớ lấy tiền của dân, nhưng do tập tục ấy đã lâu ngày, không ai phá nổi.
Lúc đó, có vị quan mới nhậm chức tại làng, ông thân hành ra đứng làm chủ lễ cưới vợ cho Hà Bá. Trước mắt đông đủ bô lão, hào trưởng, ông đồng, bà cốt, ông cho gọi người con gái đến. Ông xem mặt xong, chê rằng: “Người con gái này không đẹp! Ta nhờ bọn ông đồng xuống nói với Hà Bá xin hoãn lại hôm khác, để tìm người đẹp hơn.” Ông lập tức sai lính khiêng một ông đồng quăng xuống sông.
Một lúc, ông nói: “Sao lâu thế này!” Rồi ông bảo đám bà cốt xuống nói hộ. Lập tức sai lính bắt một bà cốt ném xuống sông.
Một lúc, ông nói: “Sao không thấy tin tức gì cả! Xem chừng lũ đồng cốt xuống nói năng không nên hồn. Dám phiền các cụ bô lão đi giúp cho”. Lại lập tức sai lính lôi một cụ bô lão chuyên tổ chức hủ tục vứt xuống sông.
Một lúc, ông nói: Sao mãi không thấy về thế này! Bọn đồng cốt, rồi bô lão đi cũng không được việc. Phải nhờ đến bậc hào trưởng mới xong.
Lúc bấy giờ bao nhiêu người đều xám xanh mặt lại, run như cầy sấy van lạy xin thôi. Lúc lâu sau quan mới bảo: “Thôi tha cho. Thế là Hà Bá không lấy vợ nữa rồi.”
Từ đấy làng đó không ai dám nhắc đến chuyện Hà Bá lấy vợ nữa.”
Trong câu chuyện trên, tôi rất nể vị quan đã dùng một cách thức rất thông minh để phá vỡ những niềm tin mù quáng của con người vào hủ tục. Mê tín nghĩa là tin vào những điều mê mờ, thiếu sáng suốt. Xã hội hiện đại ngày nay vẫn có nhiều hủ tục mê tín được lan truyền gây ra nhiều hệ lụy, đau khổ cho muôn loài.
Nhìn rộng ra, chúng ta cũng có những niềm tin nhất định, niềm tin kiên cố, những định kiến mà thậm chí ta còn không phát sinh mong muốn, nhu cầu đi kiểm chứng chúng. Nhiều người tuyên bố rằng, họ chỉ tin vào khoa học, vì nghĩ khoa học là nghiên cứu chính xác, nhưng đã bao giờ bạn tự hỏi: “Có chắc những nghiên cứu khoa học là hoàn toàn chính xác hay không?”
Con người mất 1600 năm để tin rằng Trái Đất là trung tâm của vũ trụ, những hành tinh khác xoay quanh Trái Đất. Cho đến khi Galilê chứng minh điều ngược lại: Trái Đất không phải là trung tâm vũ trụ thì ông bị kết án vì phát hiện mới lạ đó. 300 năm sau, khoa học lại chứng minh rằng Galilê đã đúng.
Có nhiều ông bố bà mẹ khuyên con chỉ cần chăm chỉ học lấy tấm bằng, không cần đi làm thêm bên ngoài, đứa con nghe theo, ra trường cầm bằng thủ khoa nhưng thất nghiệp. Một vài người khác, con học hành đỗ đạt rồi lại khuyên con vào môi trường nhà nước làm để an nhàn, nhận lương đều đều mỗi tháng, cuối cùng hủy hoại những ước mơ, khát vọng lớn khác của đứa con. Vì vậy, phụ huynh và con cái hãy một lần xem lại lời khuyên của mình hoặc lời khuyên mình nhận được có phải sự thật hay không, hay đó chỉ là những niềm tin cứ lặp đi lặp lại bởi những con người khác sống trong môi trường nhỏ hẹp quanh mình.
Một số người khi lần đầu tham gia những khóa học làm giàu, được dạy phải hành động bất chấp sự sợ hãi, không quan trọng thủ đoạn, chỉ quan trọng kết quả… họ dễ dàng tin và nghe theo. Sau những hành vi bất chấp sự sợ hãi, bất chấp thủ đoạn đó chính là những vụ lừa đảo, có những trường hợp vào tù ra tội hỏng cả một cuộc đời. Người thông minh là khi tiếp cận một vấn đề, họ không tin ngay mà dừng lại nghi ngờ, suy xét phân tích đúng sai phải trái ra sao. Tự mình quan sát thêm, tự mình chọn lọc, kiểm chứng nhiều lần. Nghi ngờ không phải để mục đích bới móc hay ghen ghét đố kỵ, họ nghi ngờ để tìm ra chân lý, sự thật.
Chính chúng ta cũng đang chất chứa rất nhiều niềm tin tiêu cực hoặc giới hạn về mình, thường tự nói với chính bản thân: “Mình không thể làm được”. Trước đây, khi mới khởi nghiệp, một thời gian dài sau đó dù nỗ lực làm việc nhưng không có kết quả, tôi bắt đầu xuất hiện niềm tin rằng: Tôi không phù hợp với khởi nghiệp, tôi không phù hợp với việc chia sẻ – đào tạo, có lẽ tôi sẽ hợp với một công việc nào đó hơn.
Tuy nhiên, tôi tự kiểm chứng liên tục bằng việc kiên trì, học hỏi nỗ lực trong công việc. Sau đó, công việc có nhiều sự tiến triển thuận lợi, nhận được nhiều lời cảm ơn vì tôi giúp cho nhiều người thay đổi. Đôi lúc, chính bản thân bạn sẽ tự tạo ra những niềm tin không có thật. Nếu không đủ sáng suốt, tin vào điều đó, bạn sẽ dễ dàng bỏ cuộc và thất bại hết lần này đến lần khác.
Thậm chí, có những người tin rằng bản thân họ giỏi hơn người, nên không cần cố gắng mài giũa học hỏi, niềm tin đó cũng dễ dàng giết chết sự phát triển của họ. Vì vậy, người thông minh là người luôn biết cách nghi ngờ những thông tin mình nhận được, nghi ngờ những niềm tin từ người khác trao cho, thậm chí nghi ngờ chính những niềm tin của bản thân họ, để từ đó họ sẽ ngày một tiến gần đến chân lý và sự thật.
Còn bạn, những niềm tin nào đã ngăn cản bạn không yêu thích việc kỷ luật, sống buông thả bản thân và nuông chiều dễ dãi những cảm xúc, ham muốn nhất thời của mình? Điều gì đã khiến cho bạn tin rằng mình không thể kỷ luật được để tiến tới một đời sống tự do hơn, tự chủ và hạnh phúc hơn? Hãy nghi ngờ những niềm tin đó…
